Ажилд шинээр орсон хүн бүр тодорхой хугацаанд “туршилтын хугацаанд” ажиллах нөхцөлтэй тулгардаг. Гэвч энэ хугацаа нь ажил олгогчийн хувьд ажилтныг “аль болох амархан халж болох” үе биш бөгөөд, хууль ёсны хүрээнд тодорхой эрх, хамгаалалттай үе гэдгийг олон хүн мэддэггүй. Зарим байгууллага энэ ойлголтыг буруугаар ашиглаж, ажилтанд шударга бус хандлага, хөдөлмөрийн нөхцөлийн зөрчил гаргах нь ч бий.
Тиймээс “туршилтын хугацаа” гэж чухам юу болох, энэ үед ажилтны ямар эрх зүйн хамгаалалт үйлчилдэг талаар мэдэж байх нь тун чухал юм.
Туршилтын хугацаа гэж юу вэ?
Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн дагуу:
Туршилтын хугацаа нь 3 сар хүртэл үргэлжилж болох бөгөөд тухайн хугацаанд ажил олгогч ажилтны мэргэжлийн ур чадвар, хандлагыг үнэлж, тохиромжтой эсэхийг дүгнэдэг үе юм.
Гэхдээ энэ нь ажилтныг “цаанаасаа сул эрхтэй, ямар ч хамгаалалтгүй” гэсэн үг биш. Туршилтын хугацаа ч гэсэн норм дүрмийн дагуу хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан тохиолдол тул, ажилтанд дараах үндсэн эрх үйлчилдэг:
Туршилтын хугацаанд ажилтны эдлэх эрхүүд
- Цалин, шимтгэл, ажлын цагийн хувьд бусад ажилтантай адил эрхтэй
– Ялгаварлан гадуурхах, цалинг багасгах, илүү ачаалал өгөх ёсгүй - Нийгмийн даатгалд бүртгэгдэнэ
– Нэг өдрөөс эхлэн ажилласан бол НДШ, ЭМД хуулиар зохицуулагддаг - Гэнэтийн халалт хууль бус
– Ажил олгогч ямар нэгэн шалтгаангүйгээр ажилтныг ажлаас халж болохгүй.
– Хэрэв та ажиллах нөхцөл, ажлын байрны тодорхойлолтгүй байсан бол буруутай тал нь ажил олгогч байж болдог - Гэрээ цуцлах бол 3 хоногийн өмнө мэдэгдэх ёстой
– Хуулиар аль аль тал 3 өдрийн өмнө мэдэгдэж, гэрээг цуцалж болно
Анхаарах зүйлс
Зарим ажил олгогч “туршилтын хугацаа шүү дээ” хэмээн:
- Цалин өгөхгүй удах
- Дур мэдэн ажлын ачаалал нэмэх
- Амралт, өвчтэй үед цалин хасах
гэх мэт хууль зөрчсөн үйлдэл гаргах нь байдаг. Энэ тохиолдолд хөдөлмөрийн гэрээ, хөдөлмөрийн дотоод журам, цалингийн тогтоол зэргийг шаардаж үзэх нь таны эрх юм.
Туршилтын хугацааг өөрийн давуу тал болгох нь
Ихэнх байгууллагын хувьд туршилтын хугацаа 1–3 сарын хооронд үргэлжилдэг бөгөөд энэ хугацаа нь ажилтны ур чадвар, хандлагыг илүү өргөн хүрээнд харуулах чухал үе болдог.
Тиймээс энэ хугацааг зөв төлөвлөж ашиглавал, ажилд тогтмол үлдэх боломжоо бататгахаас гадна өөрийгөө хөгжүүлэх чухал шат болгож болно.
Зөвлөгөө:
Туршилтын хугацааг үр дүнтэй даван туулахын тулд хамгийн түрүүнд хийх ёстой зүйл бол ажлын байрны тодорхойлолтоо сайтар унших юм. Ямар ажлыг яг ямар аргаар, хэнтэй хамтран гүйцэтгэх ёстой вэ гэдгээ ойлгосноор байгууллагын хүлээлтийг илүү бодитой удирдаж чадна. Мөн тодорхойгүй зүйл гарсан үед асуулт асуухаас бүү санаа зов. Суралцах хандлага, мэдэхийг хүссэн идэвхтэй байдал нь ихэнх тохиолдолд туршилтын хугацаанд эерэг оноо нэмдэг.
Цаашлаад энэхүү богино хугацааг төлөвлөлттэй өнгөрөөх нь чухал. Жишээлбэл, долоо хоног бүр өөрийгөө үнэлж, юунд ахиц гаргасан, ямар тал дээр ажиллах хэрэгтэй вэ гэдгээ богино тэмдэглэлээр хөтлөн тэмдэглээрэй. Энэ нь таны өөрийгөө удирдах чадварыг илтгэхээс гадна хөгжлийн замналыг тодорхой харагдуулна.
Мөн зөвхөн ажлын гүйцэтгэл дээр биш, багийн гишүүд болон удирдлагатайгаа эерэг харилцаа тогтоох тал дээр анхаараарай. Эерэг хандлага, хамт олонтой уялдах чадвар нь зөвхөн таны мэргэжлийн биш, хүний чанарыг ч үнэлэх хэмжүүр болдог. Эцэст нь, бага ч гэсэн санаачилга гаргахыг зорь. Шинэ санаа, илүү үр дүнтэй арга барил санал болгох нь анхлан орсон хүний хувьд болгоомжтой алхам мэт санагдаж болох ч нөгөө талаараа энэ нь удирдлагуудад таны оролцоо, үнэ цэнийг мэдрүүлэх эерэг нөлөөтэй алхам болдог.Хэрвээ та тухайн хугацаанд зөв хандлага, үр дүнтэй ажиллаж чадвал цаашид цалинг нэмэгдүүлэх, шинэ боломж санал болгох, илүү хариуцлагатай албан тушаалд дэвших зэрэг эерэг өөрчлөлтүүдийг хурдасгах суурийг тавьж чадна.
Ажилд орсон эхний саруудад бид ихэвчлэн “даруухан байх ёстой” гэж өөрийгөө хэт даруусгаж, эрхээ нэхэж чаддаггүй. Гэвч ажилтан гэдэг бол гэрээний үндсэн дээр ажиллаж буй хууль ёсны хөдөлмөр эрхлэгч юм. Тиймээс туршилтын хугацаанд ч өөрийгөө хамгаалж, шударга нөхцөлд ажиллах эрхтэй гэдгээ мартаж болохгүй. Хэрвээ танд дээрх зөвлөмж тус болсон бол lambda.global-аар зочилж бидэнтэй нэгдсэнээр өөрт тохирох ажлын орчныг хэрхэн сонгох талаар карьер зөвлөгөө авч өөрт тохирох ажлаа олоорой.
