Шинээр ажилд орж буй хүн бүхэн сэтгэл зүйн хувьд олон сорилттой тулгардаг. Тэд шинэ орчин, үүрэг хариуцлага, хамт олон, байгууллагын соёлыг ойлгох, дасан зохицох шаардлагатай болдог. Үүний үр дүнд сэтгэл зүйн дарамт, эргэлзээ, өөртөө итгэх итгэлийн дутагдал зэрэг сөрөг нөлөөллүүд үүсч болзошгүй. Шинэхэн ажилтан танд найз болохуйц сонирхолтой нийтлэлийг бэлтгэлээ.
Шинэ ажилтны сэтгэл зүйн гол сорилтуудыг дурдвал:
- Тодорхойгүй байдал ба айдас: Шинэ орчинд ажиллах үед хамгийн түгээмэл тулгардаг мэдрэмж бол “би өөрийн ажил үүргээ зөв гүйцэтгэж чадах болов уу?” гэх эргэлзээ юм.
- Нийгмийн дасан зохицолт: Хамт олны дунд өөрийн байр суурийг олох, харилцааны шинэ хэв маягт дасан зохицох нь сэтгэлзүйн хувьд ихээхэн эрч хүч шаарддаг. Танихгүй орчинд өөрийгөө илэрхийлэх нь зарим тохиолдолд түгшүүр үүсгэдэг шүүдээ.
- Өөрт тавигдах хүлээлт: Ажил олгогч, менежер, хамт олон, мөн өөрөө өөртөө тавьж буй өндөр хүлээлтүүд нь сэтгэл зүйн дарамт үүсгэж болох юм.
Судалгаагаар сэтгэл зүйн аюулгүй байдал нь шинэ ажилтны дасан зохицох үйл явцад эерэг нөлөө үзүүлдэг болох нь тогтоогдсон байна. Шинэ ажилтанд сэтгэл зүйн аюулгүй орчин бүрдүүлэх нь шинэ ажилтны оролцоо, үнэнч байдал, байгууллагын соёлыг сайжруулахад чухал үүрэгтэй байдаг. Сүүлийн жилүүдэд ийм сэтгэл зүйтэй ажилтантай болохын тулд байгууллагын зүгээс ч ажилтантай дүйцэхүйц хичээл зүтгэл гаргаж байна.
Байгууллагын зүгээс үзүүлэх дэмжлэгийн талаар:
- Тавтай морилно уу! хөтөлбөр: Шинэ ажилтанд зориулсан чиглүүлэх, дэмжих хөтөлбөр нь ажилтны сэтгэл зүйн тогтвортой байдлыг дэмжих анхны алхам юм.
- Ментор эсвэл дэмжигч тогтоох: Хамт олны нэг гишүүнийг шинэ ажилтанд туслах хариуцлагатайгаар томилох нь ажилтны дасан зохицох хугацааг богиносгож, сэтгэл зүйд эерэг нөлөө үзүүлдэг.
- Нээлттэй харилцаа: Хүссэн үедээ асууж, санал бодлоо илэрхийлэх нээлттэй орчин бүрдүүлэх нь сэтгэл түгшилтийг багасгахад чухал үүрэгтэй.
- Талархлын соёл: Шинэ ажилтны оруулж буй хувь нэмрийг үнэлж, талархах нь түүний үнэ цэнэ, харьяаллын мэдрэмжийг нэмэгдүүлнэ.
Хувь хүний анхаарах зүйлс
- Цаг өг – Өөртөө дасан зохицох хугацаа олгоорой. Өөртөө бүү хатуу ханд.
- Асуух айдасгүй бай – Тусламж хүсэх нь та юм мэдэхгүйдээ биш, шинэ учраас мэдэхгүй зүйл олон байгаагийнх юм шүү.
- Өөдрөг ханд – Бага зэргийн алдаа бол суралцах боломж.
- Өөрийгөө урамшуул –Амжилттай яваа зүйлсээ тэмдэглэж, өөрийгөө урамшуул.
Шинэ ажилтны сэтгэл зүйг ойлгох нь тухайн байгууллагын хүний нөөцийн менежментийн чухал хэсэг. Тиймээс урт хугацааны амжилт, хамт олны уур амьсгал, ажилтны үнэнч байдлыг бүрдүүлэхэд анхаарах чухал юм.
4 жил сурсан мэргэжлээрээ ажиллахгүй, өөр ажил хийх нь
Их, дээд сургуульд дөрвөн жилийг зарцуулж өөрийн гэсэн мэргэжил эзэмшинэ. Гэвч ажиллах цаг ирэхэд сурсан чиглэлээрээ бус өөр чиглэлээр ажиллах үзэгдэл нийгэмд түгээмэл болжээ. Энэ нь хувь хүний сонголт уу, эсвэл хөдөлмөрийн зах зээлийн бодит байдалтай холбоотой асуудал уу?
Мэргэжил сонголт ба хөдөлмөрийн зах зээлийн зөрчил
Эзэмшсэн мэргэжлээрээ ажиллахгүй байгаа залуусын тоо сүүлийн жилүүдэд нэмэгдэх хандлагатай байна. Тухайлбал Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан судалгаагаар, их сургуулийг төгссөн залуусын 30-40 орчим хувь нь эзэмшсэн мэргэжлээрээ огт ажилладаггүй гэсэн үр дүн гарчээ.
Шалтгаан нь юу вэ?
- Зах зээл дээрх эрэлт, нийлүүлэлтийн зөрүү. Суралцагчдын дийлэнх нь нийгмийн чиглэлийн мэргэжлийг сонгодог ч эдгээр салбарт ажлын байр хомс байдаг.
- Цалин хөлс хангалтгүй. Зарим мэргэжлээр ажиллах нь тухайн хүний амьдралын хэрэгцээг хангах хэмжээнд хүрдэггүй.
- Хувийн сонирхлын өөрчлөлт. Залуу насны мэргэжил сонголт нь амьдралын туршийн үнэт зүйлс, ур чадварт тохироогүй байдаг.
- Сургалтын чанар. Сурсан мэдлэг бодит ажил дээр хэрэгжихэд хангалтгүй байж болох юм.
Давуу болон сул талууд
Давуу тал:
- Уян хатан сэтгэлгээ: Хувь хүн олон талын ур чадвартай болж, өөр салбарт амжилт гаргах боломжтой.
- Шинэ сорилт: Өөр салбарт өөрийгөө нээх боломж бүрдэнэ.
Сул тал:
- Цаг, мөнгөний алдагдал: 4 жилийн боловсролын зардал, зарцуулсан хугацаа ашиглагдахгүй үлдэх нь эргэлзээ төрүүлдэг.
- Сэтгэл ханамжгүй байдал: Зарим тохиолдолд мэргэжлээрээ ажиллаагүйдээ харамсах, итгэл алдрах сэтгэл зүйтэй тулгарна.
Баримт, судалгаатай танилцая:
- 2024 оны байдлаар нийт ажиглагсдын 53 хувь нь мэргэжлийн зөрүүтэй ажил эрхэлдэг бөгөөд эдгээр хүмүүсийн орлого нь мэргэжлээрээ ажиллаж буй хүмүүсийнхээс 10 гаруй хувиар бага байна .
- Их, дээд сургууль болон МСҮТ-ийн төгсөгчдийн 30 орчим хувь нь мэргэжлээрээ ажилладаггүй .
- Соёл, урлагийн сургуулийн төгсөгчдийн 80 хувь нь мэргэжлээрээ ажилладаггүй .
- 2024 оны байдлаар нийт ажиглагсдын 53 хувь нь мэргэжлийн зөрүүтэй ажил эрхэлдэг бөгөөд эдгээр хүмүүсийн орлого нь мэргэжлээрээ ажиллаж буй хүмүүсийнхээс 10 гаруй хувиар бага байна.
Бид их сургуульд дөрвөн жилийг зарцуулж, диплом өвөртлөн, ирээдүйнхээ суурийг тавьж байна гэж боддог. Гэхдээ амьдрал үргэлж бодож санасаны зоргоор байдаггүй. Тийм учраас бид мэргэжил, чиглэлээсээ огт өөр салбарт ажиллах ч тохиодол ч бий. Заримд нь энэ өөрчлөлт айдас төрүүлдэг бол, заримд нь шинэ боломж мэт санагддаг байна.